Bezrobocie po niemiecku
Po sześciu miesiącach pracy lub prowadzenia firmy należą się w Niemczech zasiłki oraz pomoc w przekwalifikowaniu się. Jak to wygląda w praktyce?
Polacy jako obywatele kraju należącego do Unii Europejskiej mają prawo osiedlania się, podejmowania pracy i prowadzenia działalności gospodarczej na tych samych zasadach jak obywatele Niemiec. Mają na rynku pracy te same prawa, obowiązki i przywileje. Oznacza to, że w przypadku utraty pracy lub dochodów z samodzielnej działalności przysługują im zasiłki dla bezrobotnych, pomoc w znalezieniu pracy, kursy językowe i zawodowe. Ale uwaga: zasiłki przysługują dopiero wtedy, gdy przepracowało się lub prowadziło własną firmę minimum sześć miesięcy.
Rodzaje zasiłków
W Niemczech są dwa zasiłki dla bezrobotnych:
Arbeitslosengeld I (ALG I) otrzymują przez sześć miesięcy osoby, które przed utratą pracy przepracowały co najmniej 12 miesięcy. Po przepracowaniu 16 miesięcy – 8 miesięcy, po 24 miesiącach zasiłek może być przyznany na rok. Bezdzietni bezrobotni otrzymują z reguły 80% miesięcznego wynagrodzenia za ostatni rok, a osoby mające dziecko (dzieci) – 87%. Po upływie roku (osoby w wieku przedemerytalnym w wyjątkowych przypadkach po dwóch latach) bezrobotny traci prawo do ALG I i przechodzi automatycznie na kolejny zasiłek.
Arbeitslosengeld II (inaczej: Hartz IV) przysługuje osobom, które przed złożeniem wniosku o zasiłek przepracowały minimum trzy miesiące. Nie ma znaczenia, czy była to praca na całym etacie, czy w mniejszym wymiarze godzin (ale były odprowadzane składki na ubezpieczenie społeczne i zarobek miesięczny był wyższy niż 500,01 euro). Ważne jest, że utrata pracy nastąpiła nie z naszej winy. Zasiłek ten przysługuje również jako zasiłek wyrównawczy (ergaenzende Sozialhlfe) osobom, które co prawda pracują lub prowadzą własną firmę, ale ich dochód miesięczny jest niższy od minimum socjalnego.
Nagła utrata pracy
Gdy utracimy źródło dochodu, musimy udać się do urzędu pracy (Job Center) w naszej miejscowości lub dzielnicy (wystarczy w Google wpisać „Job Center” i np. „Hamburg”), wypełnić i złożyć wniosek. W urzędzie musimy także przedłożyć: dowód osobisty lub paszport, zaświadczenie o zameldowaniu, kopie wyciągów z konta z ostatnich trzech miesięcy, umowę o najem mieszkania, dyplomy, świadectwa i wszystkie dokumenty pokazujące nasze wykształcenie, kwalifikacje zawodowe i doświadczenie (oczywiście przetłumaczone na język niemiecki, w przypadku osób prowadzących samodzielną faktury z ostatnich trzech miesięcy i rozliczenie z urzędu skarbowego).
Jeśli nie czujemy się pewnie, rozmawiając w języku niemieckim, i nie mamy zaufanej osoby, która pójdzie z nami, to warto przed terminem spotkania spytać w Job Center, czy mają tłumacza, bo w wielu urzędach pracują osoby znające język polski.
Zostaniemy zaproszeni na rozmowę, w trakcie której urzędnik zapozna się z naszymi kompetencjami i planami zawodowymi. Osoby starające się o zasiłek lub już go otrzymujące zobowiązane są do współpracy z urzędem, który oczekuje od nich zaangażowania się w aktywny sposób w szukanie nowej pracy, dokształcanie się itp. Podczas takiej zapoznawczej rozmowy wspólnie ustalimy, co należy zrobić, aby znaleźć nową pracę lub jak rozkręcić samodzielną działalność. Przydzielony zostaje nam numer identyfikacyjny (Bedarfsgemeinschaftsnummer), który musimy zawsze podawać przy załatwianiu spraw w urzędzie pracy.
Umowa z urzędem
Następnie jesteśmy zobowiązani do podpisania z Job Center umowy (Eingliederungsvertrag) zawierającej wiążące wnioski, czyli jakie kroki, w jakiej kolejności, w jakim przedziale czasowym i do kiedy podejmiemy w celu polepszenia naszej sytuacji. Umowa taka zawierana jest zawsze na sześć miesięcy. Jeśli w trakcie jej ważności nastąpią jakieś zmiany, to w każdym momencie można wprowadzić korygujące zapisy.
Jako klienci Job Center uprawnieni do pobierania zasiłku zobowiązani jesteśmy do aktywnego szukania pracy. Urząd ma prawo wymagać od nas comiesięcznego przedstawiania listy firm, w których staraliśmy się o pracę. Urząd na nasz wniosek pokrywa nasze koszty przygotowania, kopiowania i wysyłki naszych aplikacji. Musimy też zgłaszać każdy wyjazd poza miejsce zameldowania. W roku przysługuje nam urlop trzytygodniowy, który zawsze trzeba zgłosić w Job Center. Jeśli jesteśmy chorzy, to należy przesłać zwolnienie lekarskie. Zgłaszać musimy też wszystkie zmiany w naszej sytuacji osobistej i rodzinnej (zawarcie małżeństwa, rozwód, urodziny dziecka, śmierć partnera/partnerki, wyprowadzka kogoś z rodziny, podjęcie nowej pracy niezależnie od liczby godzin itp.). Niewywiązywanie się z tych obowiązków może skutkować sankcjami finansowymi, najpierw obniżeniem świadczenia, odebraniem czy w przypadku stwierdzenia nadużycia karą grzywny.
Pomoc urzędu
Urząd może nam też przedstawiać propozycje pracy. Jako osoba zdrowa, zdolna do zarobkowania jesteśmy zobowiązani do przyjęcia każdej oferty pracy lub podjęcia kursu zawodowego, do których przyjęcia jesteśmy zdolni pod względem intelektualnym, psychicznym i fizycznym. Jeśli urzędnik stwierdzi, że nasza znajomość niemieckiego jest więcej niż skromna, to w celu polepszenia naszych szans na rynku pracy może nas skierować na integracyjny kurs językowy. Dostajemy wykaz szkół językowych współpracujących z urzędem pracy i sami decydujemy, do której się zgłosimy. Koszty nauki pokrywa urząd. Nieuzasadnione przerwanie kursu może zostać ukarane czasowym obniżeniem, a nawet odebraniem zasiłku. Jeśli nasze próby znalezienia nowej pracy lub nasza samodzielna działalność nie przynoszą planowanego skutku, to Job Center może nam zaproponować kursy dokształcające lub mające na celu przekwalifikowanie się, czyli nauczenie się nowego zawodu. Jeżeli wysokość zasiłku ALG I jest niższa od minimum socjalnego, to klientowi i jego rodzinie przysługuje dodatkowy zasiłek wyrównawczy (Aufstockung).
Zasiłek ALG II (Hartz IV) przysługuje nie tylko osobie, która straciła pracę, ma dochody niższe od minimum socjalnego lub ma niskie dochody z własnej działalności, lecz także jej rodzinie. Jego wysokość wynika z sytuacji materialnej. Jeśli osoba samotna nie ma żadnych dochodów, to dostaje miesięcznie 404 euro plus opłatę za mieszkanie. Małżeństwa lub osoby żyjące w konkubinacie otrzymują 368 euro na osobę i czynsz. Wysokość czynszu pokrywanego z kasy państwa jest ograniczona i może się zdarzyć, że urząd wyznaczy termin na znalezienie tańszego mieszkania. Przysługuje nam też prawo do dodatkowego zasiłku na pokrycie kosztów przeprowadzki. Urząd opłaca nam też ubezpieczenie zdrowotne. Oprócz tego przysługuje nam prawo do zniżkowego biletu na komunikację publiczną.
Zasiłek uzupełniający
Państwo niemieckie dba o swoich obywateli, ale też od nich wymaga. Większość Polek i Polaków (szczególnie z rodzinami) zarabia często niewiele i nie zdaje sobie sprawy, że z powodu swoich relatywnie niskich dochodów mają prawo do zasiłku uzupełniającego (Ergenzungshilfe), nawet jeśli będzie to tylko kilkadziesiąt lub kilkaset euro, oraz automatycznie – prawo do kursów językowych i zawodowych. Osoby bez konkretnego zawodu mogą zrobić często wielomiesięczne kursy, na których nauczą się jakiegoś zawodu lub podwyższą swoje już posiadane kwalifikacje. Zasiłek ten jest wypłacany tak długo, jak długo nasza sytuacja materialna się nie poprawi.
Staraliśmy się przedstawić najważniejsze informacje dotyczące bezrobocia. Osobom, które znajdą się w takiej sytuacji, radzimy wykorzystać te możliwości. Szczegółowe informacje można znaleźć na stronie Federalnej Agencji Pracy www.arbeitsagentur.de.
Krzysztof Nowak, Berlin. Tekst pochodzi z miesięcznika „Praca za granicą” – www.pracazagranica.pro
Ostatnie wpisy
Ile kosztuje życie w Holandii?
Zastanawialiście się kiedyś, jakie koszty życia należy ponieść, aby godnie żyć w Holandii? Zanim podejmiecie decyzję o wyprowadzce, polecamy zapoznać się z...
Ile kosztuje życie w Holandii?
Progi podatkowe w Belgii
Belgia jest krajem, w którym podatki są naprawdę wysokie. Okazuje się, że jest to jedno z państw europejskich z najwyższymi podatkami, a Ci najbardziej...