UE | Zagraniczna emerytura – dla kogo, kiedy, w jakiej wysokości
Pracowałeś w Niemczech tylko pół roku? Ten krótki okres nie wystarczy, aby dostawać niemiecką emeryturę, ale może zostać uwzględniony przez ZUS przy obliczaniu stażu pracy. Kto pracował za granicą przez kilka lub kilkanaście lat, po osiągnięciu wieku emerytalnego może liczyć na solidny dodatek w postaci euro, funtów lub dolarów, przeliczonych na złotówki.
Dzisiaj, w zjednoczonej Europie, nie ma znaczenia gdzie zamieszkamy na starość, czy w Polsce czy za granicą. Emerytura należy się nam w każdym przypadku. Jeśli pracowaliśmy w różnych krajach składowe świadczenia, w określonych proporcjach, będą pochodzić z każdego z nich. Aby nabyć prawo do zagranicznej emerytury musimy przepracować, tzn. opłacać składki ubezpieczeniowe, przynajmniej 12 miesięcy w danym kraju.
Zasada sumowania okresów
W Unii obowiązuje zasada sumowania okresów ubezpieczenia emerytalnego. Polega to na tym, że obliczając staż pracy będący podstawą do obliczenia emerytury (w Polsce ustawowe minimum to 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn) bierze się pod uwagę lata przepracowane w kraju (w tym okresy bezskładowe jak lata studiów, spędzone w wojsku czy na urlopie macierzyńskim) oraz za granicą.
Załóżmy, że mamy już ukończone 65 lat i w dorobku 35 lat pracy w Polsce, a do tego 5 lat w Niemczech. W sumie 40 lat. Niemiecki ZUS obliczy nam emeryturę przyjmując za punkt wyjścia 40-letni staż, niech to będzie 1000 euro. Jednak, jako że za Odrą przepracowaliśmy tylko 1/8 ogólnego stażu, to tyle tylko dostaniemy niemieckiej emerytury, nie 1000, lecz 125 euro. Taki dodatek będzie nam doliczany do polskiego świadczenia, oczywiście po przeliczeniu na złotówki.
Wiek emerytalny
W Polsce mamy teraz 65 lat dla mężczyzn oraz 60 lat dla kobiet. W innych europejskich krajach bywa różnie. Granica 65 lat obowiązuje we wszystkich krajach z wyjątkiem Czech (62 lata), Francji (60 lat) oraz Estonii (63 lat) i Bułgarii (63 lata). W przypadku kobiet więcej niż 60 lat pracy wymaga się m. in.: w Belgii, Hiszpanii, Irlandii, Portugalii (tu wszędzie 65 lat) oraz na Węgrzech (62 lata) i w Estonii (61 lat). Te różne granice wiekowe mają zasadnicze znaczenie przy przyznawaniu praw do zagranicznej emerytury. Np. jeśli jakaś Polka pracowała przez określony czas w Belgii i w wieku 60 lat przeszła w Polsce na emeryturę, to prawo do cząstkowej, belgijskiej emerytury będzie miała dopiero po ukończeniu 65-ego roku życia.
Warto wiedzieć, że w poszczególnych krajach różnie wyglądają minimalne okresy stażu pracy koniecznego do wystąpienia o emeryturę. Chodzi tu o świadczenia tamże przyznawane i wypłacane. Np. w Hiszpanii wystarczy już 15 lat pracy. W Wielkiej Brytanii aby otrzymać pełną emeryturę konieczny jest 30-letni staż pracy. Irlandia minimum stażowe określa liczbą uiszczonych, tygodniowych składek na fundusz emerytalny – od kwietnia 2012 roku musi ich być nie mniej niż 520. Z kolei W Norwegii prawo do podstawowej emerytury osiąga się już po przepracowaniu 3 lat. W Niemczech emerytem można zostać po 5 latach pracy (oczywiście konieczny jest też odpowiedni wiek emerytalny), ale świadczenie jest wtedy bardzo niskie i takie osoby zazwyczaj dostają jeszcze zasiłek socjalny.
Gdy nie starcza lat…
Lata spędzone (i przepracowane) za granicą mogą bardzo się przydać, gdy krajowa emerytura z ZUS i OFE wychodzi poniżej kwoty minimalnej, tj. 799,18 zł. Chodzi tu o emerytury wypłacane od 2009 roku, według nowych zasad. Ten problem dotyczy osób, które mogą wykazać się jedynie kilku, kilkunastoletnim stażem pracy w Polsce. W sumie jednak i tak musimy udowodnić, że mamy 25 lat pracy (mężczyźni) lub 20 (kobiety), po zsumowaniu okresów zatrudnienia w kraju i za granicą. Wykazanie tych koniecznych okresów pracy daje prawo do ewentualnego podwyższenia świadczenia do poziomu minimalnej emerytury.
Wymagane dokumenty
Okresy zatrudnienia za granicą muszą zostać w wiarygodny sposób poświadczone. Chodzi tu o dokumenty wydane przez zagranicznych pracodawców, karty i zeznania podatkowe, Im więcej tym lepiej. To wszystko będzie stanowić załącznik do formularza ZUS Rp-1E, czyli „Wniosku o emeryturę osoby zamieszkałej w Polsce, która pracowała także za granicą”. Do tegoż dokumentu należy załączyć kolejny formularz unijny – E207, czyli „Informację dotyczącą przebiegu ubezpieczenia osoby ubezpieczonej”, w którym należy zestawić okresy zatrudnienia i zamieszkania za granicą.
Uwaga. Samo zamieszkiwania za granicą, bez podejmowania pracy, też może mieć wpływ na prawo do polskiej emerytury. W takich krajach jak Dania, Szwecja i Finlandia prawo do podstawowej emerytury mają wszyscy, po osiągnięciu odpowiedniego wieku, niezależnie od tego czy ktoś pracował czy nie. Wystarczy sam fakt zamieszkiwania w danym kraju. Ten szczególny przypadek jest też uwzględniany przy obliczaniu stażu pracy przez ZUS.
Procedura
Wniosek o przyznanie zagranicznej emerytury składamy w Polsce, w najbliższym oddziale ZUS lub w jednym z wydzielonych oddziałów, które zajmują się kontaktami z poszczególnymi krajami. Po przejrzeniu i skompletowaniu dokumentacji strona polska wysyła papiery do właściwego kraju. Tamże znowu sprawdzana jest cała dokumentacja, porównywana z danymi w bazie ubezpieczonych, i odsyłana do Polski. Cała procedura zajmuje zwykle kilka miesięcy, ale bywa że rok i dłużej. W tym czasie zagraniczna emerytura nie jest wypłacana, ale nie przepada. Jeśli wszystko się zgadza, to świadczenie zostanie wypłacone wstecz, także za okres jaki zajęło sprawdzanie dokumentacji ubezpieczonego. Zagraniczne świadczenie wylicza się w walucie danego kraju, ale w Polsce jest wypłacane po przeliczeniu na złote.
Wykaz oddziałów ZUS (z podziałem na „przydzielone im kraje”, które zajmują się opracowywaniem wniosków o przyznanie zagranicznej emerytury): |
Oddział ZUS w Opolu (tel. 77/4511681) – Niemcy |
Oddział ZUS w Warszawie (tel. 22/5693604) – Francja, Holandia, Irlandia, Luksemburg, Wielka Brytania |
Oddział ZUS w Szczecinie (tel. 91/8101802) – Dania, Finlandia, Islandia, Norwegia, Szwecja |
Oddział ZUS Tarnowie (tel. 14/6214371) – Austria, Szwajcaria |
Oddział ZUS w Łodzi (tel. 42/6382967)- Grecja, Cypr, Hiszpania, Portugalia, Włochy |
Józef Leszczyński
Źródło: Praca i nauka za granicą, nr 227, 01.10-14.10.2012, str. 10
Więcej o emeryturach w poszczególnych krajach:
Ostatnie wpisy
Ile kosztuje życie w Holandii?
Zastanawialiście się kiedyś, jakie koszty życia należy ponieść, aby godnie żyć w Holandii? Zanim podejmiecie decyzję o wyprowadzce, polecamy zapoznać się z...
Ile kosztuje życie w Holandii?
Progi podatkowe w Belgii
Belgia jest krajem, w którym podatki są naprawdę wysokie. Okazuje się, że jest to jedno z państw europejskich z najwyższymi podatkami, a Ci najbardziej...